CO2-uitstoot vliegen

CO₂-emissies vliegen

Uit een analyse van The Guardian blijkt dat één enkele vlucht van Amsterdam naar Rome meer CO₂-uitstoot genereert dan wat één persoon in Kenia gedurende een heel jaar produceert. Dit werpt licht op de ongelijke ecologische voetafdruk van degenen die zich het kunnen veroorloven om te vliegen.

Het jaar 2024 wordt naar verwachting opnieuw een recordjaar voor luchtreizen, waarbij passagiers naar schatting in totaal 8,1 biljoen kilometer zullen afleggen – dat is maar liefst 200 miljoen keer de omtrek van de aarde. Vliegen blijft een onderwerp dat veel discussie oproept in klimaatdebatten. Het draagt namelijk bij aan ongeveer 2,5% van de totale wereldwijde CO₂-uitstoot.

Er is inmiddels uitgebreid onderzoek gedaan naar de milieu-impact van luchtvaart. Het is dan ook zinvol om eens nader te bekijken wat de verschillen zijn tussen lange- en korteafstandsvluchten wat betreft hun CO₂- en broeikasgasemissies.

CO2- en broeikasgasemissies in de luchtvaart uitgelegd

Koolstofdioxide (CO₂) is het meest voorkomende broeikasgas dat vrijkomt bij de uitstoot door vliegtuigen. Het ontstaat tijdens de verbranding van vliegtuigbrandstof, die voornamelijk bestaat uit koolwaterstoffen. Naast CO₂ brengen vliegtuigen ook andere broeikasgassen in de atmosfeer, zoals waterdamp (H₂O), stikstofoxiden (NOx), zwaveloxiden (SOx) en aerosolen. Al deze elementen vallen onder de categorie broeikasgassen (BKH).

Wat is een langeafstandsvlucht

Langeafstandsvluchten zijn vluchten die aanzienlijke afstanden afleggen, meestal over continenten of oceanen. Dergelijke vluchten worden vaak uitgevoerd met grotere vliegtuigen, zoals de Boeing 747. Deze Jumbo Jets verbruiken meer brandstof vanwege hun omvang en gewicht. Omdat langeafstandsvluchten langer duren, dragen ze bij aan hogere CO₂-emissies, simpelweg omdat de motoren gedurende een langere tijd draaien.

Daarnaast vergen langeafstandsvluchten vaak het bereiken van grotere hoogtes, waarbij de emissies een grotere impact hebben op de aardse atmosfeer. De hogere vlieghoogte vergemakkelijken ook de vorming van condensatiesporen (contrails), die verder bijdragen aan opwarmingseffect omdat ze warmte in de atmosfeer vasthouden.

Wat is een korteafstandsvlucht

Bij korteafstandsvluchten wordt doorgaans gebruik gemaakt van kleinere vliegtuigen, zoals die met een smalle romp. Ze gebruiken dus minder brandstof verbruiken dan hun grotere tegenhangers. Desondanks ontkomen korteafstandsvluchten niet aan milieueffecten, aangezien ze vaak gepaard gaan met fases van opstijgen en landen, die relatief veel brandstof verbruiken.

Ook al is het brandstofverbruik per vlucht lager bij korteafstandsvluchten, hebben ze toch een grotere milieu-impact per passagier per kilometer. Dit komt voornamelijk door hun lagere passagierscapaciteit in vergelijking met langeafstandsvluchten.

Emissies vergelijken langeafstandsvlucht en korteafstandsvlucht

Over het algemeen resulteren langeafstandsvluchten in een hogere totale CO₂ en broeikasgasemissie dan korteafstandsvluchten. Dit is grotendeels toe te schrijven aan de langere vluchtduur en de grotere omvang van de vliegtuigen. Wanneer we echter kijken naar de CO₂ emissies per passagierskilometer, dan zijn korteafstandsvluchten veel minder efficiënt omdat ze minder personen vervoeren.

Hoeveel CO₂ stoot een vliegtuig uit?

Verschillende onderzoeken, waaronder die van het CBS en het PBL, tonen aan dat korteafstandsvluchten tussen de 220 en 260 gram per kilometer aan CO₂ uitstoten, terwijl langeafstandsvluchten tussen de 185 en 205 gram per kilometer aan CO₂ uitstoten. Deze variatie wordt voornamelijk veroorzaakt door het hogere brandstofverbruik tijdens het opstijgen en landen. Het PBL benadrukt ook dat langeafstandsvluchten vaak gebruikmaken van efficiëntere vliegtuigen en vluchtroutes, wat bijdraagt aan het lagere emissieniveau.

Zijn korteafstandsvluchten slechter voor het milieu?

Onderzoek toont aan dat kortere vluchten resulteren in hogere koolstofemissies per passagier in vergelijking met langeafstandsvluchten. Dit standpunt wordt ook bevestigd door Selahattin Incecik, het hoofd van de IUAPPA.

Als we kijken naar de totale klimaatschade, dan blijken langeafstandsvluchten echter nadeliger te zijn voor het milieu. Vluchten die korter zijn dan 500 kilometer vertegenwoordigden een kwart van alle Europese vluchten, maar waren in 2022 verantwoordelijk voor minder dan 4 procent van de totale luchtvaartemissies van de EU, volgens luchtverkeersleiders van Eurocontrol. Daarentegen betroffen langeafstandsroutes van meer dan 4.000 kilometer slechts 6 procent van alle vluchten, maar veroorzaakten ze wel 52 procent van de totale uitstoot.

Heeft het verbieden van korteafstandsvluchten zin?

Korteafstandsvluchten werden lange tijd gezien als een plaag voor het klimaat. Langeafstandsvluchten, zoals intercontinentale vluchten van de Europa naar Azie, zijn koolstofintensief, maar hebben ook geen goede alternatieven.

Daarentegen dragen korteafstandsvluchten bij aan klimaatschade zonder echt meer gemak te bieden dan een treinreis. Vliegtuigen verbruiken aanzienlijke hoeveelheden brandstof tijdens het opstijgen en het bereiken van de vlieghoogte, wat resulteert in een veel lagere energie-efficiëntie bij korteafstandsvluchten. De luchtvaartsector is verantwoordelijk voor meer dan 2 procent van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen, waarbij korteafstandsvluchten ongeveer een derde van dit aandeel uitmaken.

CO₂-uitstoot trein versus vliegtuig

Enkele jaren geleden liet Eurostar een onafhankelijk onderzoek uitvoeren om de CO₂-uitstoot per passagier van een Eurostar-reis tussen Londen en Parijs te vergelijken met die van een passagier op een vlucht tussen Londen en Parijs.

Het onderzoek keek naar de daadwerkelijke belading van passagiers, het werkelijke stroomverbruik van Eurostar, de manier waarop de elektriciteit van Eurostar wordt opgewekt, de werkelijke belading van vliegtuigen, het werkelijke brandstofverbruik van vliegtuigen, enzovoort.

De conclusie was helder: kiezen voor de trein naar Parijs in plaats van vliegen resulteert in een vermindering van maar liefst 90% in CO₂-uitstoot per passagier.

CO2 uitstoot per passagier
Journey:	Out & back by plane…	Out & back by train…	%
London to Paris by Eurostar	3.5 hours, 244 Kg CO2	2.75 hours, 22 Kg CO2	91% less
London to Edinburgh	3.5 hours, 193 Kg CO2	4.5 hours, 24 Kg CO2	87% less
London to Nice	4 hours, 250 Kg CO2	8 hours by Eurostar+TGV, 36 Kg CO2	85% less
London to Amsterdam	4 hours, 136 Kg CO2	Overnight by Dutch Flyer train & ferry, 27.2 Kg CO2	80% less
London to Dublin	4 hours, 174.8 Kg CO2	8 hours by train & ferry, 46.8 Kg CO2	73% less
London to Tangier	5 hours, 435 Kg CO2	48 hours by Eurostar, train & ferry, 63 Kg CO2	85% les

Manieren om vlucht emissies te verminderen

Technologische vooruitgang is het meest voor de hand liggend. Luchtvaartmaatschappijen en vliegtuigfabrikanten investeren voortdurend in onderzoek en ontwikkeling om vliegtuigen zuiniger te maken. Verbeteringen in aerodynamica, motorontwerp en lichtgewicht materialen dragen bij aan het reduceren van emissies.

Duurzame brandstoffen bieden eveneens hoop voor een schonere luchtvaart. Sustainable Aviation Fuel (SAF) is duurzame vliegtuigbrandstof die wordt gemaakt van afval en reststoffen (dierlijk vet, gebruikt frituurvet, etc.). SAF kun je mengen met de standaard brandstof (kerosine).

Operationele optimalisatie vormt tevens een mogelijkheid. Denk hierbij aan vliegroutes optimaliseren, taxi-tijden verkorten en geleidelijke afdalingen tijdens landingen invoeren om het brandstofverbruik te minimaliseren. Zie hier een factsheet voor Net Zero 2050 operational and infrastructure improvements.

Elektrisch vliegen is een stip aan de horizon. Voor korteafstandsvluchten is de ontwikkeling van elektrische en hybride-elektrische vliegtuigen een veelbelovende manier om de uitstoot verder te verlagen. Deze technologie staat nog in de kinderschoenen, maar kan in in de toekomst een revolutie teweegbrengen als het gaat om korteafstandsvluchten.